Güneş'teki Değişimler ve Dünya İklimi
Aşağıda okuyacağınız yazı NASA web sitesinden alınıp özetlenmiştir. Çeviri için Dr Sena Büyükçopur’a teşekkür ederim. Yazının orijinali için aşağıdaki linki ziyaret edebilirsiniz. http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2013/08jan_sunclimate/
8 Ocak 2013:Galaksimizdeki diğer yıldızlarda dramatik parlaklık değişimleri, patlamalar görülürken, Güneş’imiz oldukça sabit bir yıldızdır ve 11 yıllık güneş döngüsünde ışık saçma değişimi oranı ancak %0.1’dir. Araştırmacılar bu minimal varyasyonların bile Dünya ikliminde önemli değişikliklere neden olduğunu fark ettiler. Ulusal Araştırma Konseyi (NRC)’nin “Güneş’teki Varyasyonların Dünya İklimi’ne Etkisi” ile ilgili yeni araştırma raporu Güneş aktivitesinin şaşırtıcı karmaşık yollarla kendisini Dünya’da kendisini hissettirdiğini açıklamaktadır.
NASA's Solar Dynamics Observatory tarafından kaydedilen altı güçlü UV aktivite Güneş’in son 11 yıllık güneş lekesi döngüsündeki doruğa ilerleyen aktivite artışını göstermektedir.
Güneş-Dünya iklimi bağlantısının açıklanabilmesi plazma fizikçileri, güneş aktivitesi, atmosfer kimyası ve sıvı dinamiği uzmanları, enerjetik parçacık fizikçileri ve Dünya tarihi uzmanları dahil birçok alandaki uzmanlık bilgilerini gerektirir ve konuyu tek bir alandaki araştırmacı açığa çıkaramaz. Multidisipliner bir araştırmayla bu konuyu açığa çıkarmaya çalışan uzmanlar Güneş’teki kısa dönemli %0.1’lik aktivite değişikliklerinin bile, Dünya’nın merkezindeki doğal radyoaktivite enerjisi dahil, tüm enerji kaynaklarının etkisini bastırabildiğini ortaya çıkardılar. Özellikle Güneş maksimumu civarındaki aşırı UV ışını aktiviteleri Dünya’nın üst atmosferinin termal ve kimyasal yapısını çok güçlü bir şekilde etkileyebilmektedir.
Güneş enerjisi parçacıkları ve evrensel ışınlar nedeniyle stratosferde oluşan nitrozoksitler ozon seviyesinin yüzdesini azaltabilmekteler. Ozon UV ışınlarını emer ve azalması Dünya yüzeyine daha fazla UV ışını oluşacak demektir. Üstelik ozon azalması kutuplardaki stratosferin soğumasına, yatay ısı farkının artmasına ve özellikle Pasifik’teki iklim değişikliklerine neden olmaktadır. La Nina kasırgası Pasifik’te yalnızca 1 derecelik bir ısı değişimi (soğuma) nedeniyle oluşmuştur. Güneş döngüsünün Pasifik’teki etkileri çok güçlüdür.
Son yıllarda araştırmacılar Güneş’in global ısınmadaki olası rolünü göz önünde bulundurmaya başladılar. Güneş ne de olsa gezegenimizin ana ısı kaynağı. Ancak NRC raporuna göre Güneş aktivitelerindeki değişkenliğin etkisi globalden çok yerel, Pasifik bölgesi buna yalnızca bir örnek. Dünya’nın ışın alma dengesi bozulduğunda tüm bölgeler aynı şekilde etkilenmiyor. Bölgesel yağışlar Güneş aktivitesinden ısı değişiklerinden de çok etkileniyor, yani sirkulasyon dengesi genel iklimden de fazla değişiyor, bu nedenle son 50 yıldır hızlanan global ısınma Güneş aktivitesi değişikliklerinden kaynaklanmıyor. Şimdiki 24. Güneş döngüsü son 50 yılın en zayıf döngüsü ve 25. Döngünün daha da zayıf olacağı, güneş lekesi sayılarının çok daha azalacağı öngörülüyor. Belki de Avrupa’da bir dönem yaşanan mini buzul çağı gibi bir dönem yaşanabilir, çünkü bu da bölgesel bir soğumaydı ve Güneş aktivitelerinin azalması ile ilişkilendirilmişti. Ancak Güneş’te hiç güneş lekesi olmasa da parlak noktalarda azalma olmuyor, yani durum aslında çok daha karışık.
Ağaç halkalarından ve buzul özlerinden Güneş-iklim bağlantısı araştırılsa da, Dünya’nın manyetik alanındaki ve atmosfer cereyanındaki değişiklikler bu bulguları Güneş aktivitelerinden çok daha fazla etkileyecektir, bu nedenle araştırmacılar Ay ve Mars gibi başka gök cisimlerinde de araştırmalar yapmayı planlıyorlar. Başka dünyaları incelemek belki kendi kapımızı açmamıza yardımcı olabilir.